Wejście w związek małżeński oznacza utworzenie wspólnoty majątkowej małżeńskiej obejmującej majątek wspólny małżonków. Oczywiście można znieść wspólność majątkową małżeńską czy to umową zawartą jeszcze przed zawarciem planowanego małżeństwa lub już w trakcie, ale wymaga to dodatkowych działań nupturientów. Rozwód, ustanowienie rozdzielności, śmierci małżonka powoduje ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej i pozwala dokonać podział majątku wspólnego.
Istotne daty
Podział majątku wspólnego musi określać dokładnie co wchodzi w skład majątku wspólnego, a co jest majątkiem osobistym każdego z małżonków. Kluczowe są tutaj daty. Data utworzenia związku małżeńskiego jest datą powstania wspólności majątkowej małżeńskiej. Od tej daty to co małżonkowie lub jeden z nich nabyli, zgromadzili co do zasady będzie majątkiem wspólnym. Do tej daty, to co udało się już każdemu z małżonków zgromadzić stanowić będzie jego majątek osobisty. Data ustania wspólności majątkowej małżeńskiej powoduje, że nabycie czy zgromadzenia majątku przez małżonka powiększa jego majątek osobisty.
Majątek wspólny
Majątek wspólny małżonków stanowi m.in. :
– wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej,
– dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego małżonków
Powyższa zasada oznacza, że pensja małżonka jest wspólnym majątkiem małżonków. Jeżeli małżonek posiada mieszkanie, które jest jego majątkiem osobistym, to kwota najmu pobierana przez małżonka również zasila majątek wspólny małżonków.
Majątek osobisty
Majątek osobisty, oprócz majątku zgromadzonego przez ślubem, stanowią składniki nabyte w toku małżeństwa na skutek dziedziczenia, zapisu czy darowizny (chyba że wola spadkodawcy czy darczyńcy była inna).
Oprócz tego majątek osobisty stanowią m.in.: przedmioty majątkowe służące wyłącznie zaspokojeniu osobistych potrzeb jednego z małżonków; prawa niezbywalne, mogące przysługiwać tylko jednej sobie; przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania czy zadośćuczynienia za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia; przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia; prawa autorskie oraz inne prawa twórcy; przedmioty majątkowe nabyte za składniki majątku osobistego.
Nakłady
Z praktyki wiem, że zarządzanie majątkiem wspólnym, płynne przechodzenie środków z majątku osobistego na majątek wspólny, powoduje trudności w określeniu co jest wspólne, a co wchodzi w skład majątku osobistego. Zwłaszcza, jeżeli małżonek przed ślubem zgromadził określoną kwotę pieniędzy, za którą wspólnie małżonkowie nabyli już określoną rzecz.
Wtedy trzeba mieć na uwadze, że rozliczeniu podlegają również nakłady jakie małżonkowie dokonali ze swoich majątków osobistych na majątek wspólny.
Nierówne udziały
Istotną kwestią oprócz ustalenia składników podlegających podziałowi jest określenie czy udziały w majątku wspólnym małżonków są jednakowe. Zasadą jest, że każdy z małżonków równy udział w majątku wspólnym. Z ważnych powodów, każdy z byłych małżonków może żądać w podziale majątku wspólnego ustalenia udziałów z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Wtedy ustalenia Sądu co do wielkości udziałów w majątku wspólnym będą rzutować na ostateczne rozstrzygnięcie co do podziału majątku wspólnego.