Co to jest zachowek?

Spis treści

Zachowek jest instytucją przewidzianą w prawie polskim. Uprawnia ona osoby bliskie spadkodawcy do wystąpienia przeciwko spadkobiercy o zapłatę. Wysokość należnej kwoty stanowi właściwy udział w majątku pozostawionym przez zmarłego.

Instytucja ta ma doniosłe znaczenie. Zakłada ona, że zmarły powinien pozostawić swojej rodzinie część majątku lub zabezpieczyć w odpowiedni sposób na wypadek śmierci.

Dla kogo zachowek?

Zachowek jednak nie przysługuje każdemu członkowi rodziny zmarłego. Zakres podmiotowy osób mogących się ubiegać o zachowek został przez ustawodawcę ograniczony.

Zgodnie z art. 991 k.c. osoby które mogą wystąpić z roszczeniem o zapłatę zachowku to zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Warunkiem jest aby byli powołani do spadku z ustawy, gdyby nie było testamentu.

Wysokość zachowku

Przede wszystkim powołanym artykułem ograniczona jest również wielkość dochodzonego zachowku. W przypadku osób uprawnionych trwale niezdolnych do pracy lub małoletnich wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. W innych zaś wypadkach wielkość dochodzonej kwoty odpowiadać będzie połowie wartości tego udziału.

Kwota dochodzonego zachowku zmniejszona również będzie o wysokość darowizn jakie spadkodawca za życia przekazał uprawnionemu do wystąpienia z zachowkiem. Zatem jeżeli wystąpiono wobec nas z powództwem o zapłatę zachowku należy względnie oszacować wartość masy spadkowej, wysokość przypadającego udziału osobie uprawnionej i kwoty jaka powinna być należna, oraz zastanowić się czy osoba ubiegająca się o zachowek nie otrzymała już poprzez darowiznę od zmarłego należnych jej pieniędzy.

Termin zapłaty zachowku

Ważne aby osoba, która może wystąpić o zapłatę zachowku w stosunku do spadkobiercy uświadomiła sobie, że jej roszczenie ulega przedawnieniu.

Zgodnie z art. 1007 k.c. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

Po upływie tego terminu wystąpienie z powództwem może spowodować oddalenie powództwa z uwagi na przedawnienie roszczenia.

Zwolnienie z zapłaty zachowku

Istotne jest również, że od zapłaty zachowku można się zwolnić lub ograniczyć jego wysokość powołując się na zasady współżycia społecznego.

Często z powództwem o zapłatę zachowku występują osoby, które nie kontaktowały się ze zmarłym, nie pomagały w chorobie. Takie zachowanie jako rażąco naruszające stosunki rodzinne może stanowić powód oddalenia powództwa. Popełnienie przestępstwa przeciwko zmarłemu również może być okolicznością zwalniającą zobowiązanego od zapłaty.

Wtedy w trakcie procesu można żądać oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c.

Sąd po rozważeniu sytuacji faktycznej dotyczącej konkretnej sprawy może uwzględniając zarzut oddalić całkowicie powództwo lub zmniejszyć w pewnym zakresie wysokość dochodzonego zachowku.