Czym są alimenty?
Zgodnie z art. 133 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (k.r.o.) rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Za alimenty uznaje się świadczenie wypłacane na rzecz osób fizycznych. Głównie dotyczą one dzieci, małżonków lub rodziców. Według prawa, obowiązek alimentacyjny obowiązuje krewnych w linii prostej. Zalicza się do tej grupy zstępnych – dzieci, wnuki, prawnuki – a następnie wstępnych – rodziców, dziadków i pradziadków.
Obowiązek alimentacyjny określony w ustawie oznacza konieczność dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Nie ma wątpliwości, co do obowiązku alimentacyjnego względem dzieci małoletnich. Co jednak w przypadku gdy dziecko osiąga pełnoletność. Czy wówczas obowiązek alimentacyjny wygasa?
Przede wszystkim przepisy kodeksu rodzinnego nie określają górnej granicy wieku dziecka, którego osiągnięcie zwalnia rodziców od obowiązku alimentacyjnego. Obowiązek alimentacyjny zmienia się wraz z wiekiem dziecka, nie obejmuje on kosztów przyszłych tylko aktualne usprawiedliwione potrzeby dziecka.
Obowiązek alimentacyjny nie jest związany ze stopniem wykształcenia dziecka. Co oznacza, że ukończenie danej szkoły nie skutkuje automatycznie wygaśnięciem obowiązku płacenia alimentów. Co więcej w orzecznictwie sądów ugruntowane jest stanowisko, że dziecko które osiągnęło pełnoletniość i zdobyło wykształcenie umożliwiające podjęcie pracy, która pozwala na samodzielne utrzymanie, nie traci prawa do alimentów, jeśli chce kontynuować naukę.
Jak przestać płacić alimenty na dorosłe dziecko?
Zgodnie z treścią art. 133 § 3 k.r.o. rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Sytuacji, w których można zwrócić się do Sądu o obniżenia wysokości alimentów na dorosłe dziecko lub o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego jest kilka:
-
rodzic utracił częściowo możliwości majątkowe i zarobkowe z powodu wieku bądź stanu zdrowia np. jest na rencie, świadczeniu przedemerytalnym itd. – kiedy rodzic ma złą sytuację finansową trzeba wykazać, że uiszczanie alimentów powoduje nadmierny uszczerbek finansowy zobowiązanego.
-
rodzic ma inne obowiązki alimentacyjne np. inne dzieci, rodziców wymagających alimentacji itd.,
-
dziecko pracuje dorywczo – jeżeli zarobki dziecka pokrywają część utrzymania się, to rodzic zobowiązany do płacenia alimentów może zwolnić się od ich uiszczania w części. Wówczas rodzic będzie dopłacał brakującą kwotę alimentów.
Orzecznictwo sądowe
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 marca 2000 r. (I CKN 1538/99) stwierdził, że „dziecko, które osiągnęło nie tylko pełnoletność, ale zdobyło także wykształcenie umożliwiające podjęcie pracy zawodowej, pozwalającej na samodzielne utrzymanie, nie traci uprawnień do alimentów, jeżeli np. chce kontynuować naukę i zamiar ten znajduje uzasadnienie w dotychczas osiąganych wynikach.”
W wyroku z dnia 30 czerwca 1999 r. (III CKN 199/99) Sąd Najwyższy wskazał, że „w sytuacji, gdy pełnoletnie dziecko, mając wyuczony zawód, zamierza kontynuować naukę na wyższej uczelni prywatnej, z którą to nauką – obok kosztów utrzymania – łączy się czesne, trzeba uwzględniać okoliczność, czy pozwala na to stopa życiowa rodziców”.
Patrz również: wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 11 grudnia 2020 r. sygn. II Ca 943/20, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 15 maja 2020 r. sygn. VI RCa 31/20, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 30 października 2019 r. sygn. VI RCa 166/19
Jakie kroki należy podjąć, aby uchylić się od obowiązku płacenia alimentów na dorosłe dziecko?
Aby przestać całkowicie płacić alimenty na dorosłe dziecko należy wytoczyć powództwo o wygaśniecie obowiązku alimentacyjnego przeciwko pełnoletniemu dziecku. Jeśli Sąd stwierdzi, że pełnoletnie dziecko jest w stanie samodzielnie się utrzymać, zostaje ogłoszone wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.
Nie można przestać płacić alimentów z uwagi na osiągnięcie przez dziecko 18 roku życia, uzyskania informacji o podjęciu przez dorosłe dziecko pracy czy posiadania wiedzy, że dziecko się usamodzielniło. Podkreślenia wymaga, że rodzice nie mogą wymagać od dziecka podjęcia pracy zarobkowej kosztem jego edukacji.
Za każdym razem czy w przypadku powództwa o obniżenie wysokości alimentów czy o uchylenie alimentów należy podjąć działania prawne. W zależności od okoliczności danej sprawy Sąd może zobowiązać rodzica do płacenia alimentów w symbolicznej wysokości lub uchylić obowiązek alimentacyjny. W razie samowolnego zaprzestania płacenia alimentów na dziecko przez zobowiązanego rodzica, dziecko ma prawo złożyć wniosek egzekucyjny do komornika.
Dlatego tak istotne jest zachowanie odpowiedniej kolejności – konsultacji prawnej i wniesienia powództwa do Sądu, a dopiero po uprawomocnieniu się wyroku – zaprzestanie płacenia alimentów.
